XIX Światowy Festiwal Polonijnych Zespołów Folklorystycznych

XIX Światowy Festiwal Polonijnych Zespołów Folklorystycznych odbył się w dniach 12-18 lipca 2023 r. Koszty tegorocznej imprezy opiewały na sumę 1036 000 zł. Budżet państwa dofinansował ja kwotą 610 000 zł. W kosztach partycypowali też uczestnicy festiwalu oraz władze samorządowe regionu. Porozumienia w sprawie organizacji XIX ŚFPZF Rzeszowski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” podpisał wiosną 2023 r. z Samorządem Województwa Podkarpackiego oraz samorządem Rzeszowa, z których każdy przeznaczył na dofinansowanie imprezy 300 tysięcy złotych. Miasto wzięło odpowiedzialność m.in. za dekoracje rzeszowskich ulic, ekspozycję plakatów festiwalowych, dystrybucję biletów, udostepnienie Regionalnego Centrum Sportowo-Widowiskowego „Podpromie” im. J. Strzelczyka na potrzeby organizacji koncertu galowego . Zasoby kadrowe XIX ŚFPZF tworzyły osoby ze znacznym doświadczeniem w zakresie działalności polonijnej. Dyrektorem Festiwalu był Mariusz Grudzień, pełniący tę funkcję nieprzerwanie od 1996 r. i jednocześnie wiceprezes Rzeszowskiego Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Funkcję zastępcy dyrektora i dyrektora ds. programowych pełnił Piotr Kowalski, wieloletni pracownik Rzeszowskiego Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, posiadający blisko 30-letnie doświadczenie współpracy z organizacjami polonijnymi. Dyrektorem artystycznym, reżyserem i głównym choreografem był Janusz Chojecki (w latach 2000-2009 dyrektor artystyczny Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”, obecnie kierownik Zespołu Pieśni i Tańca Politechniki Warszawskiej), który pracował już na tym stanowisku przy pięciu poprzednich edycjach imprezy. Biurem Festiwalowym po raz siódmy kierowała Wiesława Czarnota.

W XIX ŚFZF wzięło udział 20 zespołów z 10 państw i 4 kontynentów. Aż 19 z nich gościło na Festiwalu w latach wcześniejszych. Rekordzistami pod tym względem były: Zespół Pieśni i Tańca „Olza” z Czeskiego Cieszyna, który uczestniczył w imprezie już po raz 16 oraz Zespół Polskich Tańców Ludowych „Wesoły Lud” obecny w Rzeszowie po raz 13. W 2023 r. na Festiwalu debiutował Zespół Pieśni i Tańca „Rudomianka” z Rudomina na Litwie . Szczegółowy wykaz zespołów biorących udział w XIX ŚFPZF znajduje się poniżej. Tabela 2. Uczestnicy XIX Światowego Festiwalu Polonijnych Zespołów Folklorystycznych z uwzględnieniem wielokrotności udziału w ŚFPZF w latach 1969-2023 Kraj zamieszkania Zespół (miejscowość) Wielokrotność udziału w ŚFPZF Australia -Zespół Pieśni i Tańca „Kukułeczka” (Perth) Brazylia -Polski Zespół Folklorystyczny „Junak” (Kurytyba) Czechy -Zespół Pieśni i Tańca „Olza” (Czeski Cieszyn), Zespół Pieśni i Tańca „Suszanie” (Sucha Górna) Kanada Zespół Polskiego Tańca Folklorystycznego „Łowicz” (Edmonton), Zespół Pieśni i Tańca „Polanie” (Calgary), Zespół Pieśni i Tańca „Polonez” (Vancouver) Litwa - Zespół Pieśni i Tańca Ludowego „Rudomianka” (Rudomino) Łotwa - Zespół Tańca Polskiego „Polacy Budżaka” (Komrat) Niemcy - Polonijny Zespół Folklorystyczny „Polonia” (Hanower) Ukraina - Zespół Pieśni i Tańca „Polanie znad Dniepru” (Kijów) USA - Zespół Pieśni i Tańca „Lajkonik” (Chicago),Zespół Pieśni i Tańca „Polonia -ZPRKA” (Chicago),Zespół Polskich Tańców Ludowych „Wesoły Lud” PRCUA/ZPRKA (Chicago), Teatr Pieśni i Tańca „Wici” (Chicago), Zespół Folklorystyczny „Wawel” (Detroit), Zespół Folklorystyczny „Polanie” (Detroit), Ludowy Zespół Pieśni i Tańca „Echo z Polski” (Toledo), Polonijny Zespół Folklorystyczny „Lajkonik” (Tucson) Wielka Brytania - Zespół Pieśni i Tańca „Karolinka” (Londyn)

XIX ŚFPZF rozpoczął się 12 lipca 2023 r. Dzień ten został przeznaczony na przyjazdy zespołów, które zakwaterowane były w domach studenckich w Miasteczku Akademickim Politechniki Rzeszowskiej przy Al. Powstańców Warszawy w Rzeszowie. Kolejnego dnia dla członków zespołów rozpoczął się intensywny okres prób, zaś ich kierownictwa uczestniczyły dodatkowo w spotkaniu z władzami miasta. Wieczorem w budynku stołówki Miasteczka Festiwalowego odbyło się spotkanie integracyjne, podczas którego absolwenci 4-letniego Polonijnego Studium Choreograficznego w Rzeszowie otrzymali dyplomy . Oficjalna inauguracja XIX ŚFPZF odbyła się 14 lipca 2023 r. Festiwal tradycyjnie rozpoczął się korowodem zespołów polonijnych ulicami miasta. Zespoły w kolejności alfabetycznej według krajów zamieszkania przemaszerowały ulicami Lubomirskich, 3 Maja i Kościuszki, prezentując przy tym swe umiejętności wokalno-taneczne. Po dojściu do estrady w Rynku, zespoły zostały powitane przez m.in. prezesa Rzeszowskiego Oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” prof. dr hab. Aleksandra Bobko, wojewodę podkarpackiego Ewę Leniart, marszałka województwa podkarpackiego Władysława Ortyla oraz pełnomocnika rządu ds. Polonii i Polaków za granica Jana Dziedziczaka. Prezydent Rzeszowa Konrad Fijołek przekazał Polonii klucze do „Bram Miasta”. Po zakończeniu uroczystego otwarcia Festiwalu, na rzeszowskim Rynku odbyła się powitalny koncert „Rzeszów wita Polonię” w wykonaniu zespołów polskich . 15 i 16 lipca 2023 r. upłynął zespołom na wytężonych próbach do Koncertu Galowego oraz na występach na rzeszowskim Rynku oraz w miastach i gminach w ramach Dni Polonijnych w województwie podkarpackim. Uczestnicy festiwalu gościli w: Stalowej Woli, Grodzisku Dolnym, Markowej, Lubaczowie, Trzcianie, Urzejowicach, Iwoniczu Zdroju, Lubeni, Błażowej, Trzebownisku, Brzozowie, Niebylcu, Krośnie, Wysokiej, Tuczempach, Ropczycach, Kolbuszowej . Kulminacyjnym punktem Festiwalu, jednocześnie kończącym imprezę, każdorazowo jest Koncert Galowy, który odbył się 17 lipca 2023 r. w Hali Podpromie. Zgromadził nie tylko liczną publiczność, ale wielu prominentnych gości. Wśród nich znaleźli się m.in. wicemarszałek sejmu Małgorzata Gosiewska oraz sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Andrzej Dera, który odczytał list Andrzeja Dudy do uczestników Festiwalu . Przed rozpoczęciem koncertu wieloletni dyrektor Festiwalu, Mariusz Grudzień został uhonorowany Nagrodą im. prof. Andrzeja Stelmachowskiego, przyznawaną rzez Zarząd Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” za szczególne zasługi dla Polonii i Polaków za granicą. Prezes Stowarzyszenia Dariusz Piotr Bonisławski podkreślał: Pan Mariusz Grudzień, jako wieloletni dyrektor Domu Polonii w Rzeszowie, całe swoje życie zawodowe poświęcił budowaniu więzi, pomiędzy Polonią i Polakami z zagranicy, a Ojczyzną. Medium, któremu zawierzył, nośnikiem emocji, które z powodzeniem budował i umacniał był folklor Zakochani w ludowej kulturze rodacy, którzy z gościnnością rzeszowskiej ziemi mieli okazję spotykać się już wielokrotnie wiedzą, że organizowany przez Pana Mariusza Grudnia i jego zespół festiwal to kilkudniowe święto tańca i śpiewu wyrastające znacznie ponad liczne folklorystyczne imprezy, jakich wiele przewija się w letnich miesiącach przez polskie estrady . Podczas widowiska wystąpiło ponad pół tysiąca tancerzy. W tegorocznej edycji miało on nieco zmienioną formułę. Dotychczas odbywały się dwa koncerty główne – koncert pieśni i tańców krajów zamieszkania oraz koncert galowy. W XIX edycji połączono je w ramach jednego widowiska pt. „RZESZÓW FOREVER”. Jego motywem przewodnim były polskie przysłowia. Tradycyjnie rozpoczął się wykonaniem festiwalowego hymnu i podniesieniem flag państw, z których pochodzą zespoły uczestniczące w imprezie. Dodatkowo dzięki funduszom z projektu pn. Piątka z narodowych, finansowanego ze środków Narodowego Centrum Kultury, osiem zespołów z Australii, Litwy, Stanów Zjednoczonych, Kanady wykonało Suitę krakowską oraz Poloneza.

Imprezy towarzyszące Organizatorzy ŚFPZF zapewniają uczestnikom nie tylko zakwaterowanie, wyżywienie, transport i opiekę lekarską, ale także kierują do nich szeroką ofertę kulturalną w postaci imprez towarzyszących. Podczas XIX ŚFPZF Polonusi mogli zwiedzać wystawy w rzeszowskim Biurze Wystaw Artystycznych: zbiorową wystawę malarstwa „Horyzont” Valerii Moskvitiny, Katarzyny Cesarz, Marcina Lubera, Marcina Norberta Michalskiego oraz interdyscyplinarną wystawę „UNUM” . Szczególnym zainteresowanie starszych uczestników Festiwalu cieszyła się retrospektywna wystawa przygotowana przez Centrum Polonijne Uniwersytetu Rzeszowskiego i Muzeum Uniwersytetu Rzeszowskiego pt. „Innego życia nie znaliśmy…” Działalność kulturalna rodziny Stalów z Genk-Zwartberg (Belgia). Nawiązywała ona bowiem do początków rzeszowskiej imprezy polonijnej i przypominała osiągnięcia współtwórców ŚFPZF – Wandy i Bronisława Stalów oraz ich potomków. Należy wspomnieć, iż ich najmłodszy syn – Artur Stala – brał udział w tegorocznej edycji wydarzenia wraz z zespołem „Polonia” z Hanoweru. Bezprecedensowym wydarzeniem było otwarcie 15 lipca 2023 r. Alei Gwiazd Sportowców Polonijnych w rzeszowskim Parku Jedności Polonii z Macierzą, nieopodal Rzeszowskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji. Swoje odciski dłoni odsłonili tam: Ann Meyers-Drysdale (mistrzyni świata, mistrzyni olimpijska, wielokrotna mistrzyni Stanów Zjednoczonych w koszykówce), Bob Brudziński (wybitny zawodnik futbolu amerykańskiego, obrońca), Marek Karbarz (siatkarz, mistrz świata, mistrz i wicemistrz olimpijski), Jan Domarski (piłkarz, napastnik) oraz Rafał Wilk (wielokrotny mistrz świata i mistrz paraolimpijski w handbike’u) – w jego imieniu tablice odsłoniły mama i córka.